Pomorska Edukacja Międzykulturowa
Pomorskie od zawsze łączyło ludzi wielu kultur. Pod wspólnym niebem żyli tu przedstawiciele różnych narodów, religii oraz obszarów kulturowych. Na ulicach Gdańska słychać było wiele języków mieszkańców i gości portowego miasta.
Jak pisze profesor Jerzy Nikitorowicz: „obecnie można mówić o szerokim wachlarzu przestrzeni wielokulturowej, zróżnicowania kulturowego, jako zjawisku powszechnym, co jest wynikiem nasilających się procesów przemieszczania, migracji, uchodźctwa, łączenia rodzin, peregrynacji motywowanych poznawczo, edukacyjnie, kulturowo, naturalnej ciekawości innych kultur, otwarcia granic itp. Na te procesy i zjawiska nałożył się problem z przeszłości; tradycyjnego rozumienia wielokulturowości (wymiar etniczności, styku, pogranicza, zetknięcia, kontaktu bezpośredniego i pośredniego, bycia na określonej przestrzeni, zajmowania pewnego obszaru geograficznego)”1.
Wielokulturowość jest faktem, ale łączy się z wielkimi wyzwaniami i licznymi wątpliwościami. Kim jesteśmy? Kim są Inni? Co jest dla nas wartością? Czy wartości innych kultur są dla nas ważne? Czy można przynależeć do różnych porządków? Czy tożsamość może być niejednorodna i wielowymiarowa? To też pytania o potencjał tkwiący w różnorodności i o trud budowania społeczeństwa dialogu, który jest niezbędny w kształtowaniu się wielokulturowego Pomorza. Na te i inne pytania próbuje znaleźć odpowiedzi edukacja międzykulturowa i regionalna.
Polecamy film o pomorskiej wielokulturowości, zrealizowany przez Kaszubski Uniwersytet Ludowy: Pod wspólnym niebem – wielokulturowe Pomorze
Zapraszamy Państwa do zapoznania się z materiałami zgromadzonymi na naszej podstronie. Są one uporządkowane w następujących katalogach:
- Okiem ekspertów
- Przydatne w szkole.
Okiem ekspertów
Edukacja międzykulturowa jest koncepcją pedagogiczną, której celem jest poszerzanie własnej tożsamości jednostkowej i społecznej przez kontakt z innymi kulturami, kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych, wyzbywanie się uprzedzeń i stereotypów (np. etnicznych bądź religijnych) oraz propagowanie postaw tolerancji i dialogu. Została sformułowana w latach 90. XX w. w krajach zróżnicowanych etnicznie bądź o wysokim procencie cudzoziemców, m.in. w Niemczech, USA, Wielkiej Brytanii. Stanowi ważny element m.in. edukacji historycznej, społecznej, religijnej i językowej2.
Literatura dostępna online:
Pomorska debata o kulturze: kultura na pograniczu – pogranicza kultury, red. C. Obracht-Prondzyński, K. Kulikowska, wyd. Instytut Kaszubski, Gdańsk 2014. ZOBACZ
Pomorska debata o kulturze: kultura na pograniczu – pogranicza kultury. Edycja druga, red. K. Kulikowska, C. Obracht-Prondzyński, wyd. Instytut Kaszubski, Gdańsk 2015. ZOBACZ
A. Kożyczkowska, Edukacja kaszubska: rzecz o tym, jak praktyka edukacyjna „zaszczepiła i ugruntowała” myślenie pedagogiczne. Przyczynek do namysłu nad teorią praktyki, „Edukacja międzykulturowa” 2015, nr 4. ZOBACZ
R. Mistarz, O wielokulturowości na Pomorzu, „Edukacja Pomorska” 2012, nr 54. ZOBACZ
Baza Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku – materiały zebrane i/lub opracowane przez naszego wieloletniego pracownika – Renatę Mistarz: ZOBACZ
Literatura:
C. Obracht-Prondzyński, Wielokulturowe Pomorze. Wielokulturowy Gdańsk. Szkice z pogranicza, wyd. Instytut Kaszubski, Gdańsk 2017.
K. Kossak-Główczewski, Edukacja regionalna a regionalizacja nauczania jako odmiany racjonalności edukacyjnej, [w:] Pedagogika Celestyna Freineta a edukacja regionalna, red. W. Frankiewicz, K. Kossak-Główczewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 1997.
K. Kossak-Główczewski, Edukacja regionalna i międzykulturowa – kontekst i narzędzia interpretacyjne, [w:] Przestrzenie teraźniejszości i ich społeczno-edukacyjne sensy, red. M. Szczepska-Pustkowska, M. Lewartowska-Zychowicz, A. Kożyczkowska, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010.
K. Kossak-Główczewski, Edukacja regionalna i regionalizacja nauczania na Kaszubach – szansą reinhabitacji czyli ponownego „zamieszkiwania” Kaszubów? [w:] Autochtoniczne mniejszości na pograniczach a ich stosunki z odseparowanym etnosem macierzystym, red. S. Jackiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2009.
M. Borzyszkowska-Szewczyk, Żydowskie topografie pamięci miast pomorskiego pogranicza, Wielkie Pomorze. Wierzenia i religie, red. D. Kalinowski, Instytut Kaszubski i Akademia Pomorska w Słupsku, Gdańsk-Słupsk 2015.
M. Guzik-Tkacz, A.J. Siegień-Matyjewicz, Leksykon pedagogiki międzykulturowej i etnopedagogiki, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2015.
J. Nikitorowicz, Edukacja regionalna i międzykulturowa, wyd. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Kompetencje międzykulturowe jako kapitał społeczności wielokulturowych, red. J. Muszyńska, W. Danilewicz, T. Bajkowicz, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2013.
Pedagogika międzykulturowa wobec wykluczenia społecznego i edukacyjnego, red. T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, J. Suchodolska, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2011.
P. P. Grzybowski, Edukacja międzykulturowa przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
P. P. Grzybowski, Edukacja europejska – od wielokulturowości ku międzykulturowości. Koncepcje edukacji wielokulturowej i międzykulturowej w kontekście europejskim ze szczególnym uwzględnieniem środowiska frankofońskiego, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
A. Roglaska-Marasińska, Edukacja międzykulturowa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Edukacja, teorie kształcenia i wychowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
K. Nitsch, Historia badań nad dialektami północnej Polski, [w:] Konferencja pomorska. Prace językoznawcze, red. Z. Stieber, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956.
K. Nitsch, Dialekty kociewskie, [w:] Wybór pism polonistycznych. Pisma pomorzoznawcze, wyd. Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław-Kraków 1954.
Współczesne konteksty pedagogiki międzykulturowej, red. M. Guziuk-Tkacz, A. Józefowicz, A. J. Siegień-Matyjewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Białystok-Olsztyn 2014.
A. Kożyczkowska, H. Makurat, R. Mistarz, T. Rembalski, Teoretyczne konteksty edukacji kaszubskiej z programem nauczania, wyd. Region, Gdynia 2017.
Mosty nadziei. Jagiellońskie inspiracje dialogu międzykulturowego, red. L. Korporowicz, P. Plichta, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
C. Obracht- Prondzyński, Dylematy edukacyjne. Z Kaszubami z Pomorzem na pierwszym planie, wyd. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie i Instytut Kaszubski, Gdańsk 2017.
P. Boski, Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
M. Borzyszkowska-Szewczyk, Dlaczego właściwie nie znasz języka polskiego? Wielojęzyczność Gdańska jako figura pamięci w autobiografiach autorów pochodzenia żydowskiego, [w:] Językowy, literacki i kulturowy obraz Pomorza t.2, red. M. Klinkosz, A.Lica, Z.Lica, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego i Instytutu Kaszubskiego, Gdańsk 2015.
Przywracając pamięć….O żydowskich mieszkańcach Ziemi Bytowskiej (wprowadzenie), red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Kurier Bytowski i Instytut Kaszubski, 2 wydanie poprawione i zaktualizowane, Bytów-Gdańsk 2013.
M. Borzyszkowska-Szewczyk, Z przeszłości bytowskich Żydów, [w:] Przywracając pamięć… O żydowskich mieszkańcach Ziemi Bytowskiej, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Kurier Bytowski i Instytut Kaszubski, 2 wydanie poprawione i zaktualizowane, Bytów-Gdańsk 2013.
M. Borzyszkowska-Szewczyk, Okruchy pamięci. Społeczność żydowska ziemi bytowskiej, [w:] Losy różne, miejsca wspólne. W krainie wielu: kultur, języków i… smaków, red. C. Obracht-Prondzyński, wyd. Instytut Kaszubski, Gdańsk-Bytów 2012.
Pamięć o społeczności żydowskiej Ziemi Bytowskiej; w: Nasze Pomorze. Rocznik Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie, z roku 2011, numer 13, s. 203-219.
Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik / Jüdische Spuren in der Kaschubei Reisehandbuch, red. M. Borzyszkowska-Szewczyk, Ch. Pletzing, Academia Baltica, Lübeck 2010.
Wielokulturowość między edukacją regionalną i edukacją międzykulturową. Dylematy i konteksty tożsamościowe, red. K. Kossak-Główczewski, A. Kożyczkowska, wyd. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2015.
Wykłady online:
Interdyscyplinarne wykłady kaszubologiczne zrealizowane na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego, które powstały we współpracy z Instytutem Kaszubskim, Pracownią Badań nad Narracjami Pamięci Pogranicza Uniwersytetu Gdańskiego, Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim oraz Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku.
Cykl 10 wykładów pt. „Rok 1920. Trudne pomorskie pogranicze”. ZOBACZ
Cykl 10 wykładów pt. „Kaszubi i kaszubszczyzna – spojrzenie z zewnątrz. Współczesne badania humanistyczne w Polsce i na świecie”. ZOBACZ
Cykl 10 wykładów pt. „Zrozumieć Kaszuby. W kręgu podstawowych zagadnień naukowych i społecznych”. ZOBACZ
Wykłady w ramach cyklu „Wieżyca nauczycielska” zrealizowane przez Kaszubski Uniwersytet Ludowy w Wieżycy. Zbiór materiałów z kursów edukacji obywatelskiej/regionalnej, m.in. prezentacja „Ciekawe i mniej znane miejsca na Kaszubach”. ZOBACZ
- Przydatne w szkole
- Inspirujące instytucje:
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
Zrzeszenie aktywnie promuje ideę kaszubsko-pomorską. Prowadzi szereg stron internetowych poświęconych tematyce regionu, liczne kampanie społeczne, przedsięwzięcia, projekty. W jego działalność angażuje się wielu miłośników całego Pomorza. www.kaszubi.pl
Instytut Kaszubski
Instytut tworzy i realizuje różne projekty badawcze, prowadzi działalność wydawniczą, tworzy zbiory biblioteczne, organizuje wystawy, nawiązuje kontakty międzynarodowe, pomaga w edukowaniu młodej kadry naukowej oraz prowadzi szereg innych działań służących rozwojowi. https://www.instytutkaszubski.pl/
Europejskie Centrum Solidarności
Jest to instytucja kultury prowadząca działalność edukacyjną, naukową, wydawniczą i wystawienniczą. Znajdziemy w niej m.in. ekspozycję stałą przedstawiającą współczesną historię Polski, wystawę czasową, archiwum, bibliotekę, mediatekę, księgarnię. https://www.ecs.gda.pl/
Instytut Kultury Miejskiej
Ideą Instytutu jest wspieranie sektora kultury w Gdańsku i jego regionie, inicjowanie nowych projektów kulturalnych, działania strategiczne mające na celu zwiększenie roli kultury w życiu miasta i jego mieszkańców. IKM prowadzi również działalność wydawniczą, warsztaty rękodzielnicze, koncerty, szkolenia, wykłady; organizuje cykle filmowe, koncerty, festiwale, spacery z przewodnikiem i szereg rożnych, innych akcji miejskich. https://ikm.gda.pl/
Nadbałtyckie Centrum Kultury
Nadbałtyckie Centrum Kultury to pomorskie okno na świat. Centrum będące ambasadorem kultury regionu Morza Bałtyckiego i województwa pomorskiego, prezentuje i promuje kulturę regionu pomorskiego. NCK współpracując z partnerami krajów nadbałtyckich, podejmuje szereg działań mających na celu poprawę relacji z sąsiednimi państwami. https://www.nck.org.pl/
Fundacja Aby chciało się chcieć
Na stronie Fundacji znaleźć można między innymi cykl pięciu krótkometrażowych „Legend Kaszubskich”. Celem produkcji było poszerzenie oferty edukacyjnej w zakresie propagowania dziedzictwa kulturowego Kaszub. Legendy – filmy fabularne – nagrane zostały w języku kaszubskim. http://care2care.pl/
Kaszubski Uniwersytet Ludowy
Jego historia sięga 1982 roku i od tego też czasu zajmował się sprawami oświaty i kultury regionu. Działając w zgodzie z tradycjami i biorąć pod uwagę wyzwania współczesnego świata, Uniwersytet skupia się wokół edukacji obywatelskiej, edukacji regionalnej oraz edukacji ekologicznej. https://kul.org.pl/
Miesięcznik „Pomerania
Miesięcznik społeczno-kulturalny wydawany przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Znajdziemy w nim: artykuły dotyczące historii terytorium nadmorskiego, informacje
o dawnej i współczesnej twórczości ludowej, literaturę lokalnych autorów (m.in. teksty pisane w języku kaszubskim), prezentacje ciekawych zabytków Pomorza. Pomerania informuje o wydarzeniach kulturalnych, promuje literaturę kaszubską, buduje i rozwija tożsamość etniczną Kaszubów. http://www.miesiecznikpomerania.pl/
- Biblioteki cyfrowe:
Bałtycka Biblioteka Cyfrowa
https://www.bibliotekacyfrowa.eu/dlibra
Pomorska Biblioteka Cyfrowa
https://pbc.gda.pl/dlibra?language=pl
- Muzea:
Materiały multimedialne Muzeum – Kaszubskiego Parku Etnograficznego im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach. ZOBACZ
Materiały multimedialne Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie. ZOBACZ
Materiały Muzeum w Wejherowie. ZOBACZ
Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie. ZOBACZ
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. ZOBACZ
Muzeum Historyczno-Etnograficzne im. Juliana Rydzkowskiego w Chojnicach. ZOBACZ
- Oferta edukacyjna: muzea, domy kultury, lokalne grupy działania, wycieczki przyrodnicze
Propozycje lekcji muzealnych:
Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie. ZOBACZ
Muzeum wsi słowińskiej w Klukach oraz Ośrodek Edukacyjny „Karina” w Czystej. ZOBACZ
Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich – propozycje warsztatów muzealnych: ZOBACZ
Zamek w Kwidzynie – propozycje edukacji muzealnej: ZOBACZ
Oferta edukacyjna Muzeum Kaszubskiego im. Franciszka Tredera w Kartuzach: ZOBACZ
Muzeum Kaszubska Zagroda Bielickowo – zajęcia dydaktyczne w szczególności przeznaczone dla dzieci uczących się języka kaszubskiego: ZOBACZ
Muzeum Zamkowe w Malborku – oferta edukacyjna dla dzieci i młodzieży: ZOBACZ
Muzeum Sopotu – oferta edukacyjna, lekcje, warsztaty muzealne: ZOBACZ
Muzeum Ziemi Kościerskiej im dra Jerzego Knyby w Kościerzynie – propozycje kilkunastu lekcji muzealnych: ZOBACZ
Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie – oferta edukacyjna, warsztaty plastyczne, warsztaty i lekcje muzealne, gry muzealne i inne: ZOBACZ
Muzeum Narodowe w Gdańsku – oferta edukacyjna w Oddziale Sztuki Dawnej, Oddziale Sztuki Nowoczesnej, Oddziale Etnografii, Zielonej Bramie, Gdańskiej Galerii Fotografii, Muzeum Hymnu Narodowego, Muzeum Tradycji Szlacheckiej, Nowym Muzeum Sztuki Nomus: ZOBACZ
Muzeum Emigracji w Gdyni oprócz oferty edukacyjnej dla przedszkoli oraz szkół na swojej stronie udostępnia również do pobrania materiały edukacyjne dla nauczycieli oraz uczniów: ZOBACZ
- Turystyka:
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze promuje wiedzę na temat szlaków wyznaczonych przez PTTK, jego komisje turystyki kwalifikowanej działające przede wszystkim przy Pomorskim Porozumieniu Oddziałów PTTK w Gdańsku. ZOBACZ
Serce Kaszub – organizacja turystyczna przygotowała na swojej stronie gotowe oferty dla grup zorganizowanych: ZOBACZ
Piekne Kaszuby to strona, na której pojawiają się propozycje różnych wycieczek po Kaszubach: ZOBACZ
- Kaszuby:
Skarbnica Kaszubska to tematyczny portal edukacyjny przeznaczony dla nauczycieli języka kaszubskiego, a także osób uczących się tego języka i wszystkich innych zainteresowanych językiem kaszubskim, kulturą oraz literaturą kaszubską (dokumenty, biblioteka cyfrowa: podręczniki do nauki języka kaszubskiego, słowniki, pomoce multimedialne, scenariusze lekcji, nauka języka kaszubskiego, propozycje wycieczek). ZOBACZ
- Filmy:
Wirtualne Kaszuby to skarbnica filmów o Kaszubach. Na stronie znajdują się filmy edukacyjne i dokumentalne ukazujące kulturę, historię, geografię Kaszub czy relacje
z ważnych wydarzeń dla społeczności kaszubskiej (m.in. Zjazdy Kaszubów, 60-lecie Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, warsztaty dla młodzieży Remusowa Kara). Warto pamiętać, że film to nie tylko przydatny środek dydaktyczny, ale i ważny tekst kultury, atrakcyjny dla dzieci i młodzieży. ZOBACZ
Polecamy:
Czy kaszubski to język, czy gwara? Wypowiedzi dr Justyny Pomierskiej, dr Hanny Makurat, prof. Jerzego Tredera i studentów kaszubistyki z Uniwersytetu Gdańskiego. ZOBACZ
Krótka historia nauczania języka kaszubskiego w polskich szkołach. ZOBACZ
Film dokumentalny poświęcony profesorowi Gerardowi Labudzie, który w swojej pracy zajmował się historią Pomorza i Kaszub. ZOBACZ
Film animowany wyprodukowany przez fundację Aby chciało się chcieć na podstawie kaszubskiej epopei „Życie i przygody Remusa” Aleksandra Majkowskiego. Film z założenia tworzony dla dzieci, świetnie odbierany przez widzów w każdym wieku:
Rozmowy o historii, kulturze, literaturze Kaszub i Pomorza w ramach cyklu „Spotkania kaszubskie”. Zrealizowane przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Rozmowy z Janem Wyrowińskim – prezezem ZKP, prof. Edmundem Wittbrodtem, prof. Cezarym Obracht-Prondzyńskim, prof. Józefem Borzyszkowskim, Martyną Bundą, Januszem Mamelskim, Stanisławem Janke, dr. Mirosławem Kuklikiem, dr. Przemysławem Ruchlewskim.
Zrozumieć Kaszuby – cykl dziesięciu wykładów zrealizowanych przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie we współpracy z Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku i Uniwersytetem Gdańskim: ZOBACZ
Kaszubi w Gdańsku – cykl trzech filmów zrealizowanych przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie: ZOBACZ
„W stronę teatru” to kaszubski program edukacyjno-tożsamościowy autorstwa prof. Daniela Kalinowskiego. Program zawiera cykl filmów – spotkań przedstawiających problematykę teatru kaszubskiego, jego historii, osiągnięć i kilku współcześnie działających twórców i zespołów teatralnych. Poprzez formę miniwykładów oraz wywiadów widz zapoznaje się ze specyfiką teatru grającego dla Kaszubów oraz prezentującego twórczość w języku kaszubskim. ZOBACZ
„Skarby Kaszubskiej Nordy” to cykl 10 filmów poświęconych kaszubskiej spuściźnie Nordy (kaszubskie określenie „Północy” , równocześnie jeden z pięciu regionów Kaszub, obejmujący powiaty pucki, wejherowski i lęborski). Inspiracją dla cyklu filmów miał być album „Ginące rzemiosło na Kaszubach” , który został wydany w 2016 roku przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Autorzy wydawnictwa postawili sobie za cel odnalezienie na Kaszubach ludzi uprawiających zanikające dziś zawody i rzemiosła oraz dopilnowanie, aby pozostał po nich trwały ślad. Podobnie, jak było to pokazane w publikacji, także filmy o skarbach kaszubskiej Nordy mają prezentować artystów oraz – nierzadko – ostatnich przedstawicieli unikatowych zawodów w ich naturalnym otoczeniu, oddanych swojemu rzemiosłu i sztuce. ZOBACZ
Cykl spotkań Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. (Tu relacje zatytułowane „Ogródek literacki, czyli literatura bez ogródek”). ZOBACZ
Farwny świat ukazuje zabytki na Kaszubach. Jest to podróż po kaszubskich miasteczkach i wioskach. Na stronie znaleźć można liczne prezentacje, filmy, opowiadania, ciekawostki, materiały do pobrania. ZOBACZ
Pomorskie ABC przestrzeni – ilustrowany słownik dla dzieci kl. 4–6 w wersji elektronicznej wg pomysłu architektów Elżbiety Marczak i Piotra Marczaka z Politechniki Gdańskiej.
Publikacja zawiera scenariusze lekcji i karty pracy.
1/ Poznajemy style architektoniczne,
2/ Mali architekci,
3/ Mój ślad.
Ponadto pod tym linkiem znajdują się trzy lekcje pokazowe: ZOBACZ
- Bajki, audiobooki
Akademia bajki Kaszubskiej – portal, na którym znajdują się audiobooki z regionalnymi bajkami m.in. Alojzego Nagla, Franciszka Sędzickiego, Anny Łajming czy Jerzego Sampa.
„Kaszubskie bajania” to kampania społeczna zainaugurowana przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie i Radio Gdańsk. Inicjatywa powstała z myślą o dzieciach – aby już od najmłodszych lat zapoznawały się z dziedzictwem kulturowym Kaszub i czytały po kaszubsku – oraz o nauczycielach, aby nagrania mogły posłużyć im jako pomoc dydaktyczna. ZOBACZ
Legendy, podania, baśnie i inne magiczne, ale zawierające nieco prawdy opowieści. Jaki wyłania się z nich obraz Pomorza, dowiedzieć się można z polsko- i niemieckojęzycznych
(z wyjątkiem jednej w języku angielskim) książek umieszczonych w Bałtyckiej Bibliotece Cyfrowej. ZOBACZ
Słuchowisko „Zaklęta królewianka” to bajka autorstwa Lecha Bądkowskiego.
Powstało ono z myślą o najmłodszych dzieciach, ale również o szkołach, w których naucza się języka kaszubskiego. ZOBACZ
Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny na kanale YouTube przedstawia kilka ciekawych filmów dla dzieci:
Jastrë – czyli Wielkanoc na Kaszubach (film został oparty na podstawie książki „Rok obrzędowy na Kaszubach” Longina Malickiego):
Dlaczego flądra tak dziwnie wygląda? / Czemu bantka tak dzywno wezdrzi?
Stworzenie Kaszub
Diabelskie zielsko / Diôbelsczé zelëskò
Scenariusze zajęć: Historia i kultura własna Nordy będące rezultatem projektu współpracy Północnokaszubskiej Lokalnej Grupy Rybackiej we Władysławowie z Mieleńską LGR oraz LGR Kaszuby. ZOBACZ
- Muzyka kaszubska:
Baza tekstów i melodii kaszubskich. ZOBACZ
Zestaw piętnastu najpopularniejszych piosenek kaszubskich w wersji karaoke. Piosenki dostępne są w dwóch wersjach: z wokalem lub z samą wersją instrumentalną. ZOBACZ
- Abecadło kaszubskie czyli wyliczanka, pieśń która służyła do nauki kaszubskiej mowy: ZOBACZ
- Programy telewizyjne:
Twoja Telewizja Morska
Kaszuby Dotąd Nieznane – cykl filmów dokumentalnych dotyczących m.in tematyki: stroju, haftu kaszubskiego, karnawału, kuchni, turystyki, teatru. ZOBACZ
Skarby Kaszub: ZOBACZ
Na Kaszubską nutę: ZOBACZ
Mówimy po Kaszubsku: ZOBACZ
FARWË KASZËB – dwujęzyczny magazyn TVP Gdańsk, przedstawiający współczesne życie społeczności kaszubskiej. ZOBACZ
TEDË JO – audycja adresowana do społeczności posługującej się językiem regionalnym, czyli kaszubskim.
Tutaj Kaszubi po kaszubsku mówią o sobie i o ważnych dla siebie sprawach. ZOBACZ
Wiedno Kaszebe – w programie poruszono tematykę turystyki, rybołówstwa, rolników i szkół kaszubskich. ZOBACZ
- Żuławy:
W zbiorach Muzeum Opowieści można zaleźć stare dokumenty, wywiady, fotografie z okresu przed- i powojennych Żuław. ZOBACZ
Na stronie Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu pojawiają się propozycje projektów i zajęć muzealnych dla szkół: ZOBACZ
Żuławski Park Historyczny zaprasza m.in do Kina Regionalnego, Krajowego Centrum Społecznej Edukacji Przeciwpowodziowej, na warsztaty ceramiczne, na warsztaty Pracowni Kuchni Regionalnej czy do skorzystania z gry muzealnej „Spacer Żuławską Tryftą”. ZOBACZ
Poniższy link umożliwia pobranie publikacji Wielokulturowe Pomorze. Ukraińcy i ich dziedzictwo kulturowe na Żuławach i Powiślu, pozycja wydana w 2016 roku przez Stowarzyszenie Kochamy Żuławy. ZOBACZ
Kolejna pozycja do pobrania: Problematyka badań nad niematerialnym dziedzictwem kulturowym w regionach o przerwanej ciągłości kulturowej (przykład Żuław i Powiśla) ZOBACZ
oraz
artykuł Od pasywnej wielokulturowości do aktywnego multikulturalizmu. Propozycje edukacyjne opublikowany w: Wielokulturowe Pomorze. Ukraińcy i ich dziedzictwo kulturowe na Żuławach i Powiślu. ZOBACZ
Na portalu Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego w Polsce publikowane są tematy poświęcone osadnictwu holenderskiemu na Żuławach. ZOBACZ
Poradnik dobrych praktyk ochrony żuławskich zabytków, w którym znajdują się m.in.: formy przestrzennych średniowiecznych wsi żuławskich, liczne fotografie, rysunki, mapy. ZOBACZ
Roczniki żuławskie Stowarzyszenia Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klubu Nowodworskiego. ZOBACZ, ZOBACZ, ZOBACZ
Drewniane budownictwo na Żuławach Wiślanych – ginący symbol tożsamości unikatowego krajobrazu wsi żuławskiej. Znakomity artykuł autorstwa dr inż. arch. Bogny Lipińskiej optujący na rzecz kultury przestrzeni i ochrony przestrzennego dziedzictwa kulturowego. Ważny nie tylko dla mieszkańców Żuław. ZOBACZ
Domy żuławskie – w poszukiwaniu zagubionej tradycji budownictwa, wyd. Lokalna Grupa Działania Żuławy i Mierzeja. ZOBACZ
Artykuł A. Paprot Co o Żuławach każdy wiedzieć powinien? ZOBACZ
TVP Gdańsk – Z Żuław i Powiśla. ZOBACZ
Film przyrodniczy pt. Dzikie Żuławy przedstawiający zwierzęta żyjące na Żuławach.
- Ciekawe blogi tematyczne
Blog Żuławy Wiślane ZOBACZ
Blog/strona Jacka Węgielewskiego ZOBACZ
- Przydatne linki stowarzyszeń i organizacji
Gmina Nowy Dwór Gdański ZOBACZ
Żuławski Ośrodek Kultury ZOBACZ
Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego Klubu Nowodworskiego ZOBACZ
Lokalna Grupa Działania Żuławy i Mierzeja ZOBACZ
Gmina Cedry Wielkie – zabytkom na ratunek ZOBACZ
- Powiśle
Na portalu Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego w Polsce opracowano temat Drewniana architektura zagrodowa Niziny Kwidzyńskiej i Niziny Walichnowskiej. ZOBACZ
Portal turystyczny Pomorskie Travel przedstawiające region Pomorza – Powiśle ZOBACZ
Publikacja W. Dirksen, tłum. M. Śledź, Historia Związku Wałowego Niziny Walichnowskiej. ZOBACZ
Kociewski Magazyn Regionalny ZOBACZ
- Kociewie
Skarbnica Kociewska zawierająca różnego rodzaju publikacje, artykuły, książki, nuty. ZOBACZ
Miejska Biblioteka Publiczna zaprasza do „Skarbnicy” – tczewskiej biblioteki wirtualnej, która w swoich zbiorach posiada 2400 zdigitalizowanych i opisanych obiektów. ZOBACZ
Kociewski Magazyn Regionalny – kwartalnik społeczno-kulturalny ZOBACZ
Muzeum Ziemi Kociewskiej zajmuje się przede wszystkim pozyskiwaniem eksponatów, ich inwentaryzacją, konserwacją, eksponowaniem. W ramach działalności edukacyjnej prowadzi lekcje muzealne z zakresu archeologii, historii, etnografii oraz prelekcje, odczyty, wycieczki po mieście i pokazy dawnych form wytwarzania produktów regionalnych. ZOBACZ
Grodzisko Owidz – zrekonstruowany wczesnośredniowieczny gród, gdzie organizowane są wydarzenia o charakterze historycznym, rekonstrukcje słowiańskich obrzędów, turnieje rycerskie i łucznicze, jarmarki, rękodzieła, spotkania naukowe, festyny archeologiczne, warsztaty rękodzieła, warsztaty rozwojowe, plenery rzeźbiarskie. ZOBACZ
Hymn kociewski
TV Tetka z Tczewa – Nie ma mowy to program poświęcony poprawnej polszczyźnie. Pod poniższym linkiem znaleźć można odcinek opowiadający o wybranych cechach gwary kociewskiej:
Choć ludowy strój kociewski wyszedł z użytku w XIX wieku, nadal jest używany na potrzeby zespołów folklorystycznych. Na poniższej stronie znaleźć m.in. można opis tego stroju, gry, quizy, grafiki, uzupełnianki, zarówno dla młodszych, jak i dla starszych dzieci. ZOBACZ
Lokalne Grupy Działania na Kociewiu:
Lokalna Grupa Działania Chata Kociewia ZOBACZ
Lokalna Grupa Działania Wstęga Kociewia ZOBACZ
Na stronie Dialektologia Polska znajduje sie bogaty materiał o Kociewiu. Można tam znaleźć kilka słów o geografii, historii regionu; gwarze regionu; a także scenariusze; literaturę; słowniki gwarowe. ZOBACZ
Archiwum zawierające egzemplarze Informatora Pelplińskiego ZOBACZ
Kociewie – Pomorska Kraina (2017). Broszura informacyjna o Kociewiu ZOBACZ
Elementarz gwary kociewskiej (2013) ZOBACZ
Portal turystyczny Pomorskie Travel przedstawiający region Pomorza – Kociewie ZOBACZ
Strona Kociewskiego Stowarzyszenia Edukacji i Kultury „Ognisko” ZOBACZ
TVP Gdańsk Dycht Kociewie ZOBACZ
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 J. Nikitorowicz, Kompetencje do komunikacji międzykulturowej w aspekcie tradycyjnej wielokulturowości regionu i procesów migracyjnych, „Pogranicze. Studia Społeczne” 2013, t. XXI, s.18.
2 Zob. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/edukacja-miedzykulturowa;3896549.html [dostęp:3.02.2023].